Μαζί με την άνοιξη έρχονται και οι αλλεργίες. Πολλοί άνθρωποι έχουν προδιάθεση να αναπτύξουν έστω και μία φορά στη ζωή τους κάποια αλλεργική αντίδραση.
Τι είναι όμως η αλλεργική αντίδραση ;
Το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου διαθέτει αμυντικούς μηχανισμούς έναντι πολλών και διαφορετικών ουσιών οι οποίες βρίσκονται στον αέρα που εισπνέουμε, στις τροφές που καταναλώνουμε καθώς επίσης και σε αντικείμενα με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή. Όλες αυτές οι ουσίες οι οποίες δυνητικά μπορούν να προκαλέσουν αλλεργική αντίδραση τις ονομάζουμε αλλεργιογόνες, κυριότερες εκ των οποίων είναι : γύρη των λουλουδιών, τριχώματα ζώων, οικιακή σκόνη, τροφές, φάρμακα. Επίσης σοβαρές αλλεργίες μπορεί να προκαλέσουν τσιμπήματα εντόμων (σφήκα κλπ.)
Στο αίμα κυκλοφορούν διάφορα αντισώματα που σκοπός τους είναι να απομονώσουν και να καταστρέψουν κάθε ξένη ουσία που μπορεί να μας βλάψει. Εκείνα τα αντισώματα που εμπλέκονται στους μηχανισμούς της αλλεργίας ονομάζονται ανοσοσφαιρίνες Ε (immunoglobulineE ή εν συντομία IgE).
Στους ανθρώπους με αλλεργική προδιάθεση το ποσοστό αυτού του είδους αντισωμάτων είναι αυξημένο.
Κάθε τύπος IgE είναι ειδικός για ένα συγκεκριμένο αλλεργιογόνο (πχ. για την σκόνη). Έτσι εξηγείται γιατί ορισμένοι είναι ευαίσθητοι σε μία αλλεργιογόνο ουσία κι άλλοι σε περισσότερες (περισσότεροι τύποι IgE)
Όταν λοιπόν ο οργανισμός έλθει σε επαφή για πρώτη φορά με κάποια από αυτές τις ουσίες δρομολογούνται μία σειρά από αντιδράσεις.
Αρχικά έχουμε παραγωγή των ειδικών αντισωμάτων Ε. Εν συνεχεία αυτά επικάθονται στην επιφάνεια ειδικών κυττάρων που ονομάζονται μαστοκύτταρα. Τα κύτταρα αυτά αφθονούν στην μύτη, τους οφθαλμούς, το δέρμα, τους πνεύμονες και στην γαστρεντερική οδό, περιέχουν δε χημικές ουσίες (πχ. ισταμίνη) ονομαζόμενες «μεσολαβητές». Την επόμενη φορά που η αλλεργιογόνος ουσία θα έλθει σε επαφή με τον οργανισμό, «συλλαμβάνεται» από τα ευαισθητοποιημένα αντισώματα Ε που με την σειρά τους προκαλούν την έκκριση των μεσολαβητών. Οι μεσολαβητές είναι υπεύθυνοι για τη συμπτωματολογία της αλλεργικής αντίδρασης :
-
κνησμός
-
οίδημα
-
υπερέκκριση βλέννας
-
εξάνθημα
-
υπεραιμία
-
βήχας.
ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΑΛΛΕΡΓΙΚΗΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ
αντιγόνο + αντίσωμα --> σύμπλεγμα + μασατοκύτταρο
αντιγόνου/αντισώματος
ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ ΑΛΛΕΡΓΙΚΗΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ : ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΜΕΣΟΛΑΒΗΤΩΝ
ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΑΛΛΕΡΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ
Στο σχ.4 φαίνονται τα κυριότερα όργανα του ανθρώπινου σώματος που επηρεάζονται από τους μεσολαβητές της φλεγμονής και τα συμπτώματα που προκαλούνται.
σχ.4
ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΡΙΝΙΤΙΔΑ
Χρησιμοποιείται και ο αδόκιμος όρος : «πυρετός εκ χόρτου». Εκδηλώνεται κυρίως με ρινική συμφόρηση και κατά συνέπεια δυσχέρεια ρινικής αναπνοής, καταρροή, φταρνίσματα. Υψηλό ποσοστό ασθενών με αλλεργική ρινίτιδα πάσχουν και από βρογχικό άσθμα.
ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑ
Χαρακτηριστική είναι η υπεραιμία των οφθαλμών, δακρύρροια και κνησμός
ΑΤΟΠΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΑ ή ΕΚΖΕΜΑ
Η οποία εκδηλώνεται όταν κάποιος αλλεργιογόνος παράγοντας έλθει σε επαφή με το δέρμα. Η δερματίτιδα αυτή χαρακτηρίζεται από κνησμό, ερυθρότητα και ξεφλούδισμα του δέρματος.
Εκδηλώνεται στους περισσότερους από την παιδική ηλικία και ένα υψηλό ποσοστό εξ` αυτών (πάνω από 50%) θα αναπτύξουν και άσθμα.
ΚΝΙΔΩΣΗ
Χαρακτηρίζεται από κνησμό και κόκκινες φουσκάλες οι οποίες μπορεί να συρρέουν. Είναι μία αλλεργική αντίδραση η οποία προκαλείται κυρίως από φάρμακα, λοιμώξεις και τροφές. Κυριότερες τροφές που ευθύνονται για παρόμοιες αντιδράσεις είναι : τα οστρακοειδή, αυγά, αγελαδινό γάλα, ξηροί καρποί, στάρι, κλπ.
Οι τροφές, φάρμακα όπως η πενικιλλίνη και τα τσιμπήματα εντόμων μπορούν να προκαλέσουν συστηματική αλλεργική αντίδραση η οποία ονομάζεται «αναφυλαξία» και η οποία μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ζωή του πάσχοντος.
ΒΡΟΓΧΙΚΟ ΑΣΘΜΑ
Με κυριότερα συμπτώματα : αίσθημα βάρους στο στήθος, βήχα, συριγμό της αναπνοής, δύσπνοια
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑΣ
Τις περισσότερες φορές η συμπτωματολογία είναι τόσο χαρακτηριστική που δεν χρειάζεται καμία επιβεβαίωση ότι πρόκειται για αλλεργική αντίδραση.
Υπάρχουν όμως περιπτώσεις με άτυπη συμπτωματολογία που η απόδειξη ύπαρξης αλλεργικής προδιάθεσης είναι σημαντική για τη θεραπευτική αντιμετώπιση.
Αναφέρουμε πιο κάτω τις κυριότερες διαγνωστικές μεθόδους :
- ΑΛΛΕΡΓΙΚΑ ΔΕΡΜΑΤΙΚΑ ΤΕΣΤ (PRICKTESTS)
Η πλέον χρησιμοποιούμενη μέθοδος.
Γίνεται σκαριφισμός του δέρματος (συνήθως στην έσω επιφάνεια του αντιβραχίου) κι εν συνεχεία έγχυση μία σταγόνας από κάθε αλλεργιογόνο ουσία.
Η ύπαρξη αντίδρασης (ερεθισμός-οίδημα-κνησμός) αποδεικνύει την ύπαρξη αλλεργικής προδιάθεσης στη συγκεκριμένη ουσία.
- BLOOD (RAST) TEST
Αιματολογική εξέταση περισσότερη δαπανηρή, με όχι άμεσα αποτελέσματα όπως η προηγούμενη που αναφέραμε. Χρησιμοποιείται κυρίως σε περιπτώσεις που είναι αδύνατη η πραγματοποίηση των δερματικών δοκιμασιών (πχ. περιπτώσεις ασθενών που λαμβάνουν συγκεκριμένα φάρμακα, κλπ)
- ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΟΛΙΚΗΣ IgE
Η οποία είναι αυξημένη σε άτομα με αλλεργική προδιάθεση
ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η πρόληψη συνίσταται κυρίως στην αποφυγή (στο μέτρο που είναι δυνατόν) του αλλεργιογόνου παράγοντα κι εφ` όσον είναι γνωστός (πχ αλλεργία στο τρίχωμα της γάτας). Επίσης, η απομάκρυνση από το χώρο εργασίας ή και κατοικίας όταν αποδεδειγμένα αποτελεί αιτία συχνών και σοβαρών αλλεργικών κρίσεων. Ορισμένοι παρουσιάζουν σταθερά κάθε χρόνο την άνοιξη συμπτωματολογία αλλεργικής ρινίτιδας ή βρογχικού άσθματος (εποχική αλλεργική ρινίτιδα & εποχικό αλλεργικό άσθμα). Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να αρχίσουμε την κατάλληλη αγωγή ένα μήνα περίπου πριν την έναρξη της άνοιξης. Έτσι θα αποφύγουμε την εκδήλωση της νόσου ή θα περιορίσουμε στο ελάχιστο δυνατόν τη συμπτωματολογία.
Σε περίπτωση εμφάνισης αλλεργικής συμπτωματολογίας θα πρέπει να απευθυνθείτε στον ειδικό (ωτορινολαρυγγολόγο, πνευμονολόγο, αλλεργιολόγο) ανάλογα του συστήματος του οργανισμού που έχει προσβληθεί. Η θεραπευτική αντιμετώπιση εξαρτάται κυρίως από την σοβαρότητα των συμπτωμάτων.
Πρώτης γραμμής φάρμακα κατά της αλλεργίας είναι τα αντιϊσταμινικά και η κορτιζόνη τα οποία μπορούν να χορηγηθούν συστηματικά (χάπι, ενέσιμος μορφή) είτε τοπικά (πχ. αλοιφές, σταγόνες για ρινική ή οφθαλμική εφαρμογή, sprays για εισπνοές κλπ).
Επίσης τα αποσυμφορητικά (πχ στην ρινική συμφόρηση). Μία άλλη κατηγορία φαρμάκων είναι τα αντιλευκοτριένια τα οποία χρησιμοποιούνται στο βρογχικό άσθμα.
Σε σοβαρού τύπου αλλεργικές αντιδράσεις, το φάρμακο που θα πρέπει να χορηγηθεί άμεσα είναι η αδρεναλίνη.
Τέλος η Ανοσοθεραπεία, η οποία συνίσταται στην περιοδική χορήγηση ενέσεων οι οποίες μπορεί να καταστήσουν το αμυντικό σύστημα περισσότερο ανθεκτικό στα διάφορα αλλεργιογόνα. Το είδος αυτής της θεραπείας διαρκεί 3-5 χρόνια.