Μεταξύ του θωρακικού τοιχώματος και πνευμόνων υπάρχει ένας λεπτός υμένας ο οποίος ονομάζεται υπεζωκότας (σχ.1). Αυτός αποτελείται από 2 τμήματα (πέταλα) :

· ένα εσωτερικό (σπλαγχνικός υπεζωκότας) το οποίο καλύπτει τους πνεύμονες

· κι ένα εξωτερικό (τοιχωματικός υπεζωκότας) το οποίο καλύπτει το θωρακικό τοίχωμα

Τα 2 πέταλα του υπεζωκότα σχηματίζουν μία κοιλότητα μεταξύ τους η οποία περιέχει μία μικρή ποσότητα υγρού (πλευριτικό υγρό) και η οποία σε φυσιολογικές συνθήκες είναι λιγότερη από 1ml. Το υγρό αυτό λειτουργεί σαν λιπαντικό (αποφυγή τριβής μεταξύ των πετάλων του υπεζωκότα κατά τις αναπνευστικές κινήσεις).

σχ. 1

Η αύξηση αυτής της ποσότητας του πλευριτικού υγρού, η οποία συμβαίνει μόνο σε παθολογικές καταστάσεις, ονομάζεται : πλευριτική συλλογή ή υγρή πλευρίτιδα (σχ.2), ενώ κάθε φλεγμονή του υπεζωκότα χωρίς αύξηση του υγρού ονομάζεται : ξηρά πλευρίτιδα.

σχ. 2

Το πλευριτικό υγρό μπορεί να αφορά μόνο το ένα ημιθωράκιο ή και τα δύο (αμφοτερόπλευρη πλευριτική συλλογή).

Η συλλογή αίματος : αιμοθώρακας (πχ μετά από τραυματισμό του θωρακικού τοιχώματος)

Αιτίες πλευρίτιδας

Οι αιτίες αύξησης του πλευριτικού υγρού είναι πολλές. Πολλά νοσήματα των πνευμόνων, της καρδιάς αλλά και άλλων συστημάτων, μπορεί να προκαλέσουν πλευρίτιδα. Αναφέρουμε μερικά από τα κυριότερα εξ αυτών

· Λοιμώξεις (πχ. πνευμονία)

· Ειδικές λοιμώξεις (πχ.φυματίωση)

· Νεοπλασίες

· Λεμφώματα

· Μεσοθηλίωμα

· Πνευμονική εμβολή

· Ρευματοεδής νόσος & άλλες διάμεσες πνευμονοπάθειες

· Καρδιακά νοσήματα

· Παθήσεις νεφρών

· Παθήσεις του εντέρου

· Παγκρεατίτιδα

· Κακή διατροφή

· Μετά από χειρουργικές επεμβάσεις στο θώρακα και την κοιλία

Διαγνωστικοί χειρισμοί

· Παρακέντηση (διαγνωστική φωτ.1, εκκενωτική φωτ 2)

· Βιοψία υπεζωκότα

· Θωρακοσκόπηση

Εργαστηριακές εξετάσεις πλευριτικού υγρού

· Γενική ΠΥ

· Σάκχαρο –LDH

· Χρώσεις & Καλλιέργειες για μικρόβια

· Κυτταρολογική

Αντιμετώπιση

Η θεραπευτική αντιμετώπιση είναι ανάλογη του αιτίου που την έχει προκαλέσει, όπως για παράδειγμα η αντιβίωση σε περίπτωση που οφείλεται σε πνευμονία, η αντιφυματική αγωγή όταν αιτία είναι η φυματίωση ή απλώς διούρηση όταν είναι αποτέλεσμα καρδιακής ανεπάρκειας.

Σε περίπτωση μεγάλης πλευριτικής συλλογής η οποία είναι δυνατόν να προκαλέσει δύσπνοια, αφαιρείται με παρακέντηση.

Αν η παραγωγή πλευριτικού υγρού είναι ταχεία (πχ. σε κακοήθεις νόσους), τότε μπορεί να τοποθετηθεί ειδικός σωλήνας παροχέτευσης με αναρρόφηση κι εν συνεχεία γίνεται «πλευροδεσία» (έγχυση ορισμένων ουσιών μέσα στον υπεζωκότα , οι οποίες δημιουργούν συμφύσεις και αποτρέπουν την ανάπτυξη υγρού).

Ειδικός σωλήνας παροχέτευσης με αναρρόφηση απαιτείται επίσης και σε εμπύημα

Πνευμοθώρακας

Η συλλογή αέρα στην υπεζωκοτική κοιλότητα ονομάζεται : πνευμοθώρακας (σχ.3)

σχ.3

Αιτίες πνευμοθώρακα

Ανάλογα την αιτία, ο πνευμοθώρακας διακρίνεται σε :

Α. ΑΥΤΟΜΑΤΟΣ ΠΝΕΥΜΟΘΩΡΑΚΑΣ

Έτσι ονομάζουμε τον πνευμοθώρακα όταν δεν υπάρχει τραύμα του θωρακικού τοιχώματος. Αυτός με τη σειρά του διακρίνεται σε :

1. πρωτοπαθή : ύπαρξη φυσαλίδων με αέρα (σχ.4) . Αφορά κυρίως υγιείς νεαρούς ενήλικες

2. δευτεροπαθή : ύπαρξη υποκειμένων νόσων που μπορεί να επιπλακούν με πνευμοθώρακα (πχ. ΧΑΠ, βρογχ.άσθμα, φυματίωση, κυστική ίνωση, κλπ)

σχ.4

Β. ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΟΣ ΠΝΕΥΜΟΘΩΡΑΚΑΣ

Τραυματικός : μετά από τραύμα

Ιατρογενής : μετά από ιατρικό χειρισμό (πχ. βιοψία ή παρακέντηση θώρακα)

Γ. ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΠΝΕΥΜΟΘΩΡΑΚΑΣ

Προ ετών προκαλούσαν τεχνητό πνευμοθώρακα για την αντιμετώπιση της φυματίωσης, τεχνική η οποία έχει εγκαταλειφθεί σήμερα.

Συμπτωματολογία

Το κυριότερο σύμπτωμα είναι οξύς διαξιφιστικός πόνος στο θώρακα.

Σε περιπτώσεις που ο πνευμοθώρακας είναι μεγάλος ή είναι «υπό τάση» μπορεί να συνοδεύεται από δύσπνοια.

Διάγνωση – Θεραπεία

Σε περίπτωση που ο πνευμοθώρακας είναι μεγάλος , μπορεί να διαγνωσθεί ακόμη και με την απλή ακρόαση, διαφορετικά μία απλή ακτινογραφία θώρακος είναι αρκετή.

Η αντιμετώπιση εξαρτάται από το μέγεθός του. Ο μικρός πνευμοθώρακας απορροφάται μόνος του και δεν χρειάζεται να γίνει κανένας χειρισμός. Σε αμφιβολία ο ασθενής τίθεται υπό παρακολούθηση για ένα τουλάχιστον 24/ωρο. Η εισπνοή οξυγόνου επιταχύνει την απορρόφηση.

Στις περιπτώσεις που ο πνευμοθώρακας

· είναι μεγάλος

· είναι «υπό τάση»

· συνυπάρχει πλευριτικό υγρό

· συνοδεύεται από μεγάλη δύσπνοια

· είναι μικρός αλλά μεγαλώνει

· αφορά και τα δύο ημιθωράκια (αμφοτερόπλευρος)

· έχει συμβεί παλαιότερα πνευμοθώρακας στο άλλο ημιθωράκιο

θα πρέπει να γίνει παροχέτευση με σωλήνα.

Σε εκείνες τις περιπτώσεις που αποτυγχάνει η επανέκπτυξη του πνεύμονα ή έχουμε συχνές υποτροπές, γίνεται

· «πλευροδεσία» : (όπως και στην υποτροπιάζουσα πλευριτική συλλογή) γίνεται έγχυση διαφόρων ουσιών οι οποίες αναπτύσσουν συμφύσεις μεταξύ των πετάλων του υπεζωκότα

· χειρουργική απόξεση του υπεζωκότα : σκοπό έχει να σπάσουν οι φυσαλίδες που υπάρχουν στον υπεζωκότα