Η ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΚΑΙ ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΑΥΡΙΟ
Συνέντευξη με τον κ.Κωνσταντίνο Κωνσταντινίδη , Διευθυντή Γενικής & Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών
Ε: Το ευρύτερο κοινό ακούει εδώ και χρόνια τον όρο “λαπαροσκόπηση” και γνωρίζει ότι πρόκειται για μία σχετικά νέα μέθοδο της χειρουργικής. Παρ’ολα αυτά θα ήθελα ξεκινώντας να μας λέγατε τι ακριβώς είναι η λαπαροσκοπική χειρουργική, προκειμένου να έχουμε μία πιό ακριβή εικόνα του πράγματος.
Α: Η Λαπαροσκοπική Χειρουργική είναι ίσως η σημαντικότερη εξέλιξη της Γενικής Χειρουργικής κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα. Αναπτύχθηκε κυρίως την τελευταία δεκαετία με την χρήση των οπτικών ινών και της τεχνολογίας video. Όπως δηλώνει και η ετυμολογία του όρου “λαπαροσκόπηση” ( από το “λαπάρα” = κοιλιά και “σκοπώ” = βλέπω, παρατηρώ) κατά τη λαπαροσκόπηση βλέπουμε μέσα στην κοιλιά. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι ενώ μέχρι τώρα στην ανοικτή χειρουργική κάναμε κάποιες χειρουργικές τομές γιά να ανοίξουμε την κοιλιά και να χειρουργήσουμε υπό άμεση όραση, τώρα χειρουργούμε βλέποντας το πεδίο μεγεθυμένο σε οθόνη.
Ε: Και πώς μπαίνει κανείς στην κοιλιά προκειμένου να δεί το πεδίο που χειρουργεί;
Α: Ξεκινώντας την επέμβαση κάνουμε μία τομή 1 εκατοστού στον ομφαλό και μέσω αυτής εισάγουμε το λαπαροσκόπιο στην κοιλιά υπό άμεση όραση και χωρίς τον κίνδυνο τραυματισμού κάποιου σπλάχνου (τεχνική Hasson) . Στη συνέχεια γίνονται άλλες 2-4 μικρότερες τομές μήκους 0,5 εκατοστού, μέσω των οποίων εισάγουμε στην κοιλιά ειδικά εργαλεία λαπαροσκοπικής χειρουργικής. Ο χειρουργός και ο βοηθός βλέπουν το χειρουργικό πεδίο σε μεγέθυνση σε δύο οθόνες.
E: Πότε ξεκίνησε η λαπαροσκοπική χειρουργική;
Α: Εως το 1987, έτος που γιά πρώτη φορά έγινε η πρώτη Λαπαροσκοπική Χολοκυστεκτομή από τον Mouret, η λαπαροσκόπηση δεν εχρησιμοποιείτο από τους χειρουργούς. Από τότε όμως η ενδοσκοπική αυτή τεχνική έχει οδηγήσει σε επανάσταση την καθ’ημέρα χειρουργική πράξη, όπως παλαιότερα είχαν κάνει η εισαγωγή της γενικής αναισθησίας και των αντιβιοτικών.
Ε: Σε τι ακριβώς έγκειται αυτή η επανάσταση;
Α: Στο ότι με την τεχνική αυτή εκτελούνται καθιερωμένες χειρουργικές επεμβάσειs, με τα εξής πλεονεκτήματα :
· Ελάχιστο χειρουργικό τραύμα («minimally invasive surgery» ή «ελάχιστα επεμβατική χειρουργική»).
· Με μεγέθυνση εικόνος 8-15 φορές και καλύτερο φωτισμό, πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα να βλέπουμε καλύτερα την ώρα που χειρουργούμε.
· Λιγότερη απώλεια αίματος.
Επίσης ως αποτέλεσμα του μικρότερου χειρουργικού τραύματος έχουμε:
· Μεγάλη ελάττωση του μετεγχειρητικού πόνου
· Ταχύτερη ανάρρωση
· Ταχύτερη έξοδο από το νοσοκομείο.
· Μικρότερο κόστος νοσηλείας.
· Ταχεία επάνοδο στην εργασία.
· Σχεδόν εξάλειψη μετεγχειρητικών επιπλοκών που να έχουν σχέση με το τραύμα (διαπύηση, διάσπαση, κήλη, χρόνιο άλγος κλπ).
· Σχεδόν εξάλειψη των μετεγχειρητικών συμφύσεων και των συνεπειών τους.
· Λιγότερες αναπνευστικές και καρδιαγγειακές επιπλοκές.
· Ελλειψη επαφής με το αίμα του ασθενούς, πράγμα που προφυλάσσει την χειρουργική ομάδα από την μετάδοση ιογενών λοιμώξεων όπως ηπατίτιδα & AIDS.
Ε: Ποιές επεμβάσεις είναι δυνατόν να γίνουν σήμερα λαπαροσκοπικά;
Α: Οι σημερινές εφαρμογές της λαπαροσκοπικής χειρουργικής έχουν επεκταθεί σε ένα μεγάλο φάσμα επεμβάσεων άνω και κάτω κοιλίας περιλαμβάνοντας τόσο απλές όσο και εξειδικευμένες (advanced) επεμβάσεις. Εάν οι χειρουργοί που αποτελούν την ομάδα είναι πραγματικά έμπειροι λαπαροσκόποι, τότε η ερώτηση είναι μάλλον ποιές επεμβάσεις δεν γίνονται σήμερα λαπαροσκοπικά.
Ε: Θα μπορούσατε να μας αναφέρετε εν τάχει ποιές κοιλιακές επεμβάσεις μπορεί να εκτελέσει μια πεπειραμένη ομάδα λαπαροσκόπων τη στιγμή που μιλάμε;
Α: Ευχαρίστως. Θα αναφερθώ πρώτα στις επεμβάσεις που γίνονται συχνότερα και μετά στις σπανιώτερες.
· Λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή και διερεύνηση χοληδόχου πόρου σε συνδυασμό με διεγχειρητική χολαγγειογραφία, διεγχειρητική χοληδοχοσκόπηση και διεγχειρητική υπερηχοτομογραφία. Αυτή είναι η πιό διαδεδομένη λαπαροσκοπική επέμβαση, και χρησιμοποιείται πλέον ευρέως για την αντιμετώπιση ασθενών με λιθίαση χοληδόχου κύστεως ή και χοληδόχου πόρου, όπως και για ασθενείς με οξεία χολοκυστίτιδα. Εάν υπάρχει εμπειρία, τότε δεν υπάρχουν στην ουσία επιπλοκές και μπορούν να αντιμετωπιστούν ακόμα και πολύ βαρειές χολοκυστίτιδες χωρίς να μετατραπεί η επέμβαση σε «ανοιχτή», παρά μόνο σε ένα ποσοστό μικρότερο του 1%. Στην απλή χολολιθίαση ο ασθενής πάει την ίδια μέρα ή το άλλο πρωί στο σπίτι και επανέρχεται γρήγορα στην εργασία του.
· Λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομή η οποία αποτελεί καταξιωμένη μέθοδο αντιμετώπισης της οξείας σκωληκοειδίτιδος. Η λαπαροσκόπηση εδώ είναι ιδιαίτερα σημαντική γιατί μας δίνει τη δυνατότητα να ελέγξουμε όλην την κοιλιά. Έτσι μας βοηθά στη διαφορική διάγνωση της υποκείμενης παθολογίας, βλέπουμε δηλαδή άν η ακριβής αιτία των συμπτωμάτων είναι όντως μια οξεία σκωληκοειδίτις. Αυτό είναι ένα τεράστιο πλεονέκτημα της λαπαροσκόπησης γενικώτερα και έχει ιδιαίτερη βαρύτητα όταν χειρουργεί κανείς γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Κι αυτό γιατί στις νέες γυναίκες υπάρχουν πολύ συχνά γυναικολογικά προβλήματα που υποδύονται την εικόνα οξείας σκωληκοειδίτιδος. Σε αυτήν την περίπτωση η λαπαροσκόπηση μπορεί να αποκαλύψει και να επιλύσει χειρουργικά προβλήματα όπως: κύστεις ωοθηκών, συστροφή ωοθήκης, σαλπιγγίτιδα, εξωμήτριο κύηση, πυελικές συμφύσεις, ενδομητρίωση κλπ. Σημαντικό σ΄αυτήν την ομάδα ασθενών είναι ιδιαίτερα το γεγονός ότι αποφεύγονται οι ενδοκοιλιακές συμφύσεις, που θα μπορούσαν να σταθούν εμπόδιο στην τεκνοποιία, δεν γίνονται περιττές επεμβάσεις και το κοσμητικό αποτέλεσμα είναι άψογο.
· Λαπαροσκοπική αντιμετώπιση κήλης (βουβωνοκήλης ή κοιλιοκήλης ). Η εφαρμογή της λαπαροσκοπικής μεθόδου τα τελευταία έτη έχει εδραιωθεί με την τεχνική της ολικής εξωπεριτοναϊκής αποκατάστασης με πλέγμα (TEP), η οποία εφαρμόζεται πλέον διεθνώς με μεγάλη επιτυχία. Η επέμβαση αυτή έχει ελάχιστες επιπλοκές και χαμηλό ποσοστό υποτροπών (<1%). Οι ασθενείς σηκώνονται λίγες ώρες μετά το χειρουργείο, δεν έχουν σημαντικό πόνο, και πάνε αυθημερόν ή την επομένη στο σπίτι. Το χειρουργικό τραύμα είναι μηδαμινό. Η λαπαροσκοπική αντιμετώπιση της βουβωνοκήλης είναι ιδανική για αμφοτερόπλευρες κήλες και για υποτροπές μετά από προηγούμενη ανοικτή επέμβαση.
Όσον αφορά τώρα ασθενείς με κοιλιοκήλη, αυτοί επίσης μπορούν να αντιμετωπιστούν λαπαροσκοπικά με μηδαμινό τραύμα. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί αυτό στούς ασθενείς με μεγάλες κοιλιοκήλες, όπου στην ανοικτή χειρουργική το τραύμα θα ήταν μεγάλο και η ανάρρωση σημαντικά πιο αργή και επώδυνη.
*
· Λαπαροσκόπηση στην οξεία κοιλία (περιτονίτιδα) και στο τραύμα. Σε κέντρα με μεγάλη λαπαροσκοπική εμπειρία και καλό συντονισμό της χειρουργικής ομάδος η λαπαροσκόπηση χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση του τραυματία ή στην οξεία χειρουργική κοιλία. Η λαπαροσκόπηση είναι κατ’ αρχήν σημαντική γιά την τελική διάγνωση (πχ: από πού αιμορραγεί ο ασθενής ή ποιό όργανο πάσχει ακριβώς σε μία περιτονίτιδα), αλλά και γιά τη θεραπεία (πχ: καθαρισμός περιτονίτιδος, συρραφή διατρηθέντος έλκους στομάχου, αντιμετώμιση ενδοκοιλιακής αιμορραγίας κλπ.). Το κέρδος του ασθενούς είναι ότι επιλύεται το προβλημά του χωρίς κάποια μεγάλη χειρουργική τομή, όπως συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις, η ανάρρωση είναι πολύ ταχύτερη, ο πόνος πολύ λιγότερος και ελαχιστοποιείται η πιθανότητα δημιουργίας ενδοκοιλιακών συμφύσεων.
· Λαπαροσκοπική αντιμετώπιση Γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠ) και διαφραγματοκήλης. Οι ενδείξεις γιά λαπαροσκοπική αντιπαλινδρομική επέμβαση είναι: α) Συνεχιζόμενα συμπτώματα παλινδρόμησης ή επιπλοκές της υπό θεραπεία, β) Μη συνεργαζόμενοι ασθενείς (συχνά λόγω του κόστους φαρμάκων) γ) Νέοι σε ηλικία ασθενείς που επιθυμούν χειρουργική αποκατάσταση αντί διά βίου φαρμακευτική/διαιτητική θεραπεία, δ) Ασθενείς με επιπλοκές της ΓΟΠ όπως Barret οισοφάγο, στένωση, εισρόφηση, συνεχιζόμενη οισοφαγίτιδα. Είναι απαραίτητος ο καλός προεγχειρητικός λειτουργικός έλεγχος του οισοφάγου (μανομετρία, pHμετρία). Oi ασθενείς με αυτήν τη νοσολογική οντότητα επωφελούνται ιδιαίτερα από τη λαπαροσκοπική αντιμετώπιση, δεδομένου ότι οι επεμβάσεις στην ανοικτή χειρουργική προϋπέθεταν πολύ μεγάλη και μάλιστα κατά περίπτωση θωρακοκοιλιακή τομή. Έτσι δεν προκαλέι εντύπωση που για παράδειγμα στις ΗΠΑ οι λαπαροσκοπικές αντιπαλινδρομικές επεμβάσεις είναι η αντιμετωπιση επιλογής από 10ετίας και πλέον.
· Λαπαροσκοπική αντιμετώπιση αποφρακτικού ειλεού/ συμφυτικής νόσου. Η λαπαροσκόπηση είναι ιδανική γιά τις περισσότερες περιπτώσεις ασθενών που προσέρχονται με αποφρακτικό ειλεό οφειλόμενο σε χρόνιες συμφύσεις ή παρουσιάζουν υποτροπιάζοντα επεισόδια ατελών ειλεών λόγω συμφυτικής νόσου. Σε αυτούς τους ασθενείς είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μην γίνονται μεγάλες χειρουργικές τομές ώστε νε μην υπάρχουν νέες τραυματικές επιφάνειες που θα μπορούσαν ναοδηγήσουν σε δημιουργία επιπλέον συμφύσεων.
· Λαπαροσκοπική κολεκτομή η οποία συνήθως γίνεται ως υποβοηθούμενη. Αυτό σημαίνει οτι το μεγαλύτερο μέρος της επέμβασης γίνεται λαπαροσκοπικά, και μόνον η αναστόμωση γίνεται ανοικτά, αφού εξάγουμε το έντερο από τομή 5-6 εκατοστών. Η τομή αυτή δεν είναι δυνατόν να αποφευχθεί, διότι από εκεί θα βγεί το εκταμμέν τμήμα. Η λαπαροσκοπική μέθοδος έχει καθιερωθεί σήμερα στις καλοήθεις παθήσεις του παχέος εντέρου, όπως εκκολπωμάτωση, πολύποδες κλπ. Όσον αφορά τον καρκίνο του παχέος εντέρου, που είναι ένας από τους συχνότερους καρκίνους στις δυτικές κοινωνίες, παρότι δεν έχουν ολοκληρωθεί οι μεγάλες προοπτικές τυχαιοποιημένες μελέτες, όλες οι μεχρι τούδε ενδείξεις είναι υπέρ της λαπαροσκόπησης: Η ογκολογική έκβαση των ασθενών δεν φαίνεται να διαφέρει από αυτήν της ανοιχτής. Αντιθέτως μάλιστα, υπάρχει περίπτωση να υπερτερεί η λαπαροσκοπική μέθοδος στο στάδιο ΙΙΙ, όπως φαίνεται από μία ευρωπαίκή μελέτη που ολοκληρώθηκε πρόσφατα. Η υπεροχή αυτή, αν αποδειχθεί τελικώς ότι υπάρχει, αποδίδεται στο πολύ καλύτερη ανοσολογική απάντηση του οργανισμού στην περίπτωση της λαπαροσκόπησης, δεδομένου ότι αυτή αποτελεί ως επέμβαση πολύ μικρότερο πλήγμα γιά τον οργανισμό.
· Λαπαροσκοπικές επεμβάσεις γιά αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας. Ηδη είναι καθιερωμένες οι λαπαροσκοπικές τεχνικές τοποθέτησης γαστρικού ρυθμιζόμενου δακτυλίου (lapband), κάθετης διαμερισματοποίησης κατά Mason και γαστρικού «bypass». Οι επεμβάσεις αυτές ενδείκνυνται όταν το ΔΜΣ (= Δείκτης Μάζας Σώματος, δηλαδή βάρος σώματος διαιρεμένο με το τετράγωνο του ύψους) του ατόμου είναι μεγαλύτερος του 35- 40. Σε αυτήν την περίπτωση η παχυσαρκία χαρακτηρίζεται νοσογόνος διότι συνοδεύεται από διάφορες άλλες διαταραχές όπως αυξημένη αρτηριακή πίεση, διαταραχές του αερισμού, του κυκλοφορικού, διαβήτης κλπ. Οι ασθενείς αυτοί κατά κανόνα δεν χάνουν πλέον βάρος με άλλες μεθόδους και είναι υποψήφιοι γιά χειρουργική αντιμετώπιση. Η λαπαροσκόπηση προσφέρει μικρό τραύμα, δεν καταστρέφει τις απονευρώσεις, και ακολουθείται από γρήγορη ανάρρωση. Ειδικότερα ο γαστρικός δακτύλιος τοποθετείται και αφαιρείται εύκολα λαπαροσκοπικά και θεωρείται μέθοδος με ελάχιστες επιπλοκές διότι δεν καταστρέφει την ανατομία του στομάχου. Ο χειρουργός πρέπει να έχει ασχοληθεί με αυτό το θέμα σφαιρικά και να είναι πολύ έμπειρος λαπαροσκόπος.
· Λαπαροσκοπική αντιμετώπιση γυναικολογικών παθήσεων. Όλες σχεδόν οι γυναικολογικές παθήσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν λαπαροσκοπικά εφ’όσον υπάρχει εμπειρία. Λαπαροσκοπικά διαγιγνώσκουμε και αντιμετωπίζουμε σε πρώτη φάση την ενδομητρίωση, λύουμε συμφύσεις στην πύελο, αφαιρούμε κύστεις ωοθηκών, ακόμα και άν είναι πολύ μεγάλες, εκπυρηνίζουμε ινομυώματα μήτρας ή σε κάποιες περιπτώσεις κάνουμε υστερεκτομή. Επίσης μπορούμε να χειρουργήσουμε εξωμήτριες κυήσεις με ελάχιστη επέμβαση στην κοιλιά και διατήρηση των σαλπίγγων. Στις γυναικολογικές παθήσεις η λαπαροσκόπηση έχει ιδιαίτερη διαγνωστική και θεραπευτική αξία χωρίς να δημιουργεί συμφύσεις που θα μπορούσαν να εμποδίσουν μία γυναίκα να μείνει αργότερα έγκυος.
· Λαπαροσκόπηση γιά σταδιοποίηση και παρηγορητική αντιμετώπιση νεοπλασιών του γαστρεντερικού συστήματος. Η ανωτέρω εφαρμογή αποτελεί μεγάλη προσφορά της
μεθόδου σε ασθενείς με καρκίνο όσον αφορά το ελάχιστα επεμβατικό μέρος, διότι μπορεί να προσφέρει διάγνωση-λήψη βιοψιών-καλλιεργειών υπό άμεση όραση αφ’ενός αλλά και εφαρμογή παρηγορικών επεμβάσεων (bypass συνήθως) με εξειδικευμένες τεχνικές όπως αναστομώσεις χοληφόρων-εντέρου, στομάχου-εντέρου, εντεροεντερικές, ειλεοστομία, νηστιδοστομία, κολοστομία αφ’ ετέρου.
· Λαπαροσκοπική αντιμετώπιση γαστρο12δακτυλικού έλκους. Ανάπτυξη εξειδικευμένων επεμβάσεων και εφαρμογή αυτών λαπαροσκοπικά όπως η υπερεκλεκτική βαγοτομή, η επέμβαση Taylor (οπισθία στελεχιαία και προσθία ορομυοτομή) κλπ, με πολύ καλά αποτελέσματα στην μείωση της γαστρικής οξύτητας και επούλωσης του χρονίου έλκους.
· Λαπαροσκοπική χειρουργική ήπατος: Περιλαμβάνει εκτός από την εδραιωμένη πλέον βιοψία, την εκτομή καλοήθων όγκων, κύστεων και εχινοκόκκου κύστεως και την άτυπη ηπατεκτομή. Επίσης περιλαμβάνει ως καινοτομία τις εφαρμογές RF (= radiofrequencies= ραδιοσυχνότητες) για ηπατικές μεταστάσεις. Η θεραπεία με τη χρήση ραδιοσυχνοτήτων θεωρείται πλέον καταξιωμένη γιά την αντιμετώπιση ηπατικών μεταστάσεων, ιδιαιτέρως από καρκίνο του παχέος εντέρου.
· Λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή: Αποτελεί πλέον καταξιωμένη και ασφαλή μέθοδο αντιμετώπισης ενός μεγάλου φάσματος ενδοκρινολογικών παθήσεων και επαρκώς αφαιρεί τον επινεφριδιακό ιστό σε όλες τις παθολογίες συμπεριλαμβανομένου του υποφυσιογενούς Cushing.
· Λαπαροσκοπική χειρουργική παγκρέατος: Όπου αναφέρονται ειδικές ή μεμονωμένες επεμβάσεις και περιλαμβάνουν κυρίως την περιφερική παγκρεατεκτομή και την εκπυρήνιση ινσουλινωμάτων. Επίσης η διαγνωστική λαπαροσκόπηση είναι σωστό να προηγείται της λαπαροτομίας γιά έλεγχο μεταστάσεων και περιτοναϊκών εμφυτεύσεων σε περίπτωση καρκίνου του παγκρέατος.
· Λαπαροσκοπική (ή και θωρακοσκοπική) αντιμετώπιση της αχαλασίας του οισοφάγου με πλεονεκτούσα την λαπαροσκοπική εφαρμογή καρδιομυοτομής κατά Heller, η οποία έχει αντικαταστήσει πλήρως την ανοικτή χειρουργική. Η τεχνική αυτή έχει αποδειχθεί ασφαλής, λίαν αποτελεσματική και με ελάχιστα μετεγχειρητικά προβλήματα. Η μεγεθυντική εικόνα προσφέρει ακριβή διαχωρισμό των μυϊκών ινών.
· Λαπαροσκοπική σπληνεκτομή σε επιλεγμένους ασθενείς, από εξειδικευμένη ομάδα. Πρόκειται γιά μία επέμβαση στην οποία αποκτάται διεθνώς όλο και περισσότερη εμπειρία. Ο μεγαλύτερος σπλήνας που αφαιρέσαμε στη δική μας κλινική ήταν τεράστιος και ζύγιζε 5,5 κιλά. Επρόκειτο γιά μία ασθενή με αιματολογική πάθηση. Το κοσμητικό αποτέλεσμα μετά από μία τέτοια επέμβαση ήταν εντυπωσιακό.
· Λαπαροσκοπική πυελική λεμφαδενεκτομή η οποία αποτελεί την πλέον δημοφιλή εφαρμογή της λαπαροσκόπησης στην ουρολογία, με κατ’εξοχήν θέση στον καρκίνο του προστάτη, αλλά και στον καρκίνο της ουροδόχου κύστεως και του πέους.
· Λαπαροσκοπική αντιμετώπιση ακράτειας ούρων σε γυναίκες με κύριο στόχο την ανάρτηση του αυχένος της ουροδόχου κύστεως γιά αποκατάσταση της κυστεο-ουρηθρικής γωνίας (Burch).
Ε: Ποιές είναι οι κυριώτερες προϋποθέσεις προκειμένου να αντιμετωπιστεί ένας ασθενής λαπαροσκοπικά;
Α: Η λαπαροσκόπηση αποτελεί μία καταξιωμένη και εδραιωμένη μέθοδο τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα, πρέπει όμως να εφαρμόζεται σε κέντρα που παρέχουν τον κατάλληλο λαπαροσκοπικό και αναισθησιολογικό εξοπλισμό από έμπειρη χειρουργική ομάδα προς αποφυγή επιπλοκών.
Η λαπαροσκοπική χειρουργική σήμερα διαχωρίζεται σε βασική λαπαροσκόπηση η οποία περιλαμβάνει τη διαγνωστική λαπαροσκόπηση, χολοκυστεκτομή και σκωληκοειδεκτομή και «προχωρημένη» (advanced) λαπαροσκόπηση που περιλαμβάνει την ενδο- και εξωπεριτοναϊκή συρραφή και εκτέλεση των λοιπών ανωτέρω αναφερομένων επεμβάσεων. Εδώ βέβαια πρέπει να πούμε ότι ακόμα και επεμβάσεις που θεωρούνται «βασικές» μπορεί να είναι δύσκολες σε κάποιους ασθενείς που έχουν ιδιαίτερη φλεγμονή, συμφύσεις κλπ. Έτσι, γιά να αντιμετωπίσει κανείς μία βαρειά χολοκυστίτιδα ή επιπλεγμένη σκωληκοειδίτιδα πρέπει κατά κανόνα να έχει ιδιαίτερη λαπαροσκοπική εμπειρία.
Με την εισαγωγή της ρομποτικής χειρουργικής τα τελευταία 6 χρόνια η εκτέλεση των λαπαροσκοπικών επεμβάσεων γίνεται πιό εύκολη για τον χειρουργό διότι στην πραγματικότητα το ρομπότ χρησιμεύει σαν τρίτο χέρι το οποίο κρατά το λαπαροσκόπιο και υπακούει στις εντολές του χειρουργού με την μέγιστη ακρίβεια..
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο είδη ρομπότ , αυτό με ένα ‘’ χέρι ‘’ ( AESOP ) που κρατά το λαπαροσκόπιο και αυτό που έχει πολλά ‘’ χέρια ‘’ ( ZEUS ) με το οποίο μπορεί ο χειρουργός να εκτελεί την λαπαροσκοπική επέμβαση εξ ‘αποστάσεως .
Τα ρομπότ συμμετέχουν ενεργά στην εκτέλεση των λαπαροσκοπικών επεμβάσεων υπακούοντας στα προστάγματα του χειρουργού, ο οποίος τα καθοδηγεί.
Είναι σίγουρα ένα από τα πολλά επιτεύγματα που έχει πετύχει η υπερσύγχρονη ιατρική τεχνολογία που φέρνει κοντά τον χειρουργό και το έξυπνο μηχάνημα.
Τηρουμένων όλων των χειρουργικών-λαπαροσκοπικών «αρχών» που συνεχώς εμπλουτίζονται και εδραιώνονται η λαπαροσκοπική χειρουργική και η ρομποτική λαπαροσκοπική χειρουργική αποτελεί το παρόν και το μέλλον της χειρουργικής.